2 phương pháp thu hoạch quả và hạt điều phổ biến ở Bình Phước và trên thế giới
Thu hoạch quả và hạt điều có thể tiến hành theo 2 phương pháp. Thu hái trực tiếp trên cân dùng vợt hoặc xào. Cách này phù hợp với diện tích vườn nhỏ cũng như giúp lựa chọn được quả chín đúng quy cách. Một cách khác phổ biến, ít tốn kém hơn là thu nhặt dưới đất.
Phương pháp thu hái
Phương pháp thu hái thường được áp dụng ở những mảnh vườn nhỏ có số lượng cây ít. Để tiến hành bạn có thể dùng tay hái trực tiếp hoặc dùng vợt, xào. Hiện nay cây điều ở Bình Phước chủ yếu được trồng để lấy nhân thay vì lấy cả quả. Nguyên nhân là vì việc vận chuyển quả điều là một thách thức đối với ngành điều. Ngoài ra, kỹ thuật chế biến cũng như đầu ra của sản phẩm là rào cản ngăn sự phát triển của trái điều Bình Phước. Phương pháp thu hái có ưu điểm:
- Đảm bảo chất lượng của cả quả lẫn hạt điều.
- Với việc xen canh các giống điều khác nhau thì thu hái trên cây không làm lẫn các giống với nhau.
- Tỉ lệ hao hụt hạt và trái điều thấp
Nhược điểm của cách thu hoạch quả và hạt điều này:
- Khó áp dụng vào diện tích vườn lớn, đòi hỏi nhiều nhân công.
- Tốn công sức theo dõi thời tiết cũng như tình trạng quả.
Phương pháp nhặt dưới đất
Việc thu nhặt dưới đất thường diễn ra trong 2 đến 3 ngày/lần nếu thời tiết thuận lợi. Nếu trời mưa làm trái chín rụng nhiều thì tần suất thu hoạch cần tăng. Tránh tình trạng quả và hạt bị dập. Ưu điểm của phương pháp thu hoạch quả và hạt điều này có thể kể đến:
- tiết giảm chi phí
- đảm bảo chất lượng hạt
- ít tốn công sức theo dõi tình trạng quả trên cây.
Tuy nhiên, các nông hộ cần lưu ý đến yếu tố hao hụt do mất cắp trong quá trình mót điều. Ngoài ra, tình trạng trái điều bị dập, dính đất cũng thường xảy ra. Dẫn đến việc khó đưa vào chế biến sâu.
Máy nhặt (lặt) hạt điều là ứng dụng mới của ngành điều Bình Phước. Máy vừa giúp người dân thu hoạch quả và hạt điều vừa dùng để tách phần hạt ra khỏi quả. Máy nhặt hạt điều có năng suất 250kg/giờ. Máy hoạt động bằng xăng với kích thước 1,2 m (dài)*0,8m (rộng)*1,35m (cao). Một số thương hiệu máy lặt trên thị trường hiện nay có thể kể đến TTQ, Quang Ngọc,…
khi mùa hạt điều đến các nông hộ ở trang trại Andy Farm sẽ thu nhặt điều chín rụng dưới gốc.
máy lặt (nhặt) hạt điều (nguồn: internet)
Thu hoạch quả và hạt điều: những yếu tố cần lưu ý trước và sau khi mùa vụ bắt đầu.
Phân biệt độ chín của hạt và trái điều
Cả quả và hạt điều chín hình thái đều đảm bảo chất lượng để thu hoạch. Ngược lại, Andy’s farm khuyên bạn không nên chọn quả và hạt mới ở giai đoạn chín sinh lý. Cụ thể:
- Khi ở giai đoạn chín sinh lý: Phôi và hạt đã hoàn thành sự phát triển tuy nhiên chúng lại chưa hoàn thành quá trình biến đổi bên trong.
- Khi chín hình thái thì hạt sẽ chuyển từ màu xanh lá cây sang màu nâu xám.
- Với quả điều khi chín hình thái thì đã hoàn tất quá trình phát triển. Quả thường có màu đỏ hoặc vàng tùy theo giống. Những quả chín hình thái có độ chát thấp, thịt trái mềm, ngọt và có mùi hương đặc trưng của quả điều.
Những tác nhân ảnh hưởng đến chất lượng quả và hạt điều trước vụ điều
Sâu bệnh hại trên cây điều
Sâu bệnh ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị của cây điều. Tuy nhiên, không phải loại sâu bệnh nào cũng ảnh hưởng đến chất lượng của cả quả và hạt. Một số bệnh khác sẽ chỉ hiện hữu trên quả hoặc hạt. Chẳng hạn sâu đục thân gây hại cho cả quả và hạt điều. Bọ trĩ ăn lớp vỏ và chích hút nhựa của trái điều. Dẫn đến tình trạng lớp lưới phủ quanh vỏ trái điều. Từ đó, thu hút ruồi giấm và các vi sinh khác phát triển.
Trái bị nứt trước khi thu hoạch
Hiện nay việc xác định nguyên nhân vì sao trái điều bị nứt vẫn chưa rõ ràng. Theo nhiều chuyên thì trái chín bị nứt là do cấu tạo giống. Yếu tố di truyền này sẽ được truyền từ cây mẹ sang cây con trong quá trình nhân giống. Một số nghiên cứu khác cho thấy rằng trái mọc ở hướng nam và hướng tây có xác suất bị nứt cao hơn hẳn (70 đến 80%).
Ngoài ra, trái điều mọc ở cành bên trong ít bị nứt hơn. So với trái mọc bên ngoài, tiếp xúc nhiều với ánh mặt trời. Việc bón phân dinh dưỡng vi lượng và đa lượng cũng ảnh hưởng đến mức độ nứt của trái điều.
Hạt và quả bị khô
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc hạt và quả bị khổ. Có thể kể đến yếu tô di truyền hoặc thiếu hụt dinh dưỡng. Ngoài ra, việc bị nhiễm độc hoặc bị sâu bệnh tấn công cũng dẫn đến quả và hạt bị khô.
Vi sinh vật
Các mầm bệnh rất dễ xâm nhập vào trong vì lớp vỏ của trái điều rất mỏng.
Yếu tố cần lưu ý để đảm bảo chất lượng quả và hạt điều sau khi thu hoạch
Đặc tính thoát hơi nước và ethylene mạnh ở trái điều
Trái điều có một đặc điểm khác biệt là chúng thường hô hấp cũng như thoát ethylene rất mạnh. Thông thường, trong 1 giờ chúng sẽ “thở” khoảng 62 đến 72 ml/kg. Tỷ lệ thoát ethylene nằm ở mức 200 đến 400 ml/kg/giờ. Tỷ lệ này giảm mạnh sau khi trái điều được thu hoạch. Việc lượng axit abscisic ở cuống và toàn bộ trái giảm dẫn đến việc trái dễ rụng hơn khi chính. Hai yếu tố này cũng làm giảm độ cứng của quả điều.
Nấm trên bề mặt trái điều
Lớp vỏ trái điều thường mỏng nên rất dễ bị ruồi đục tấn công. Tạo điều kiện cho nấm rhizopus, aspergillus và colletorichum phát triển. Để xử lý vấn đề nấm, trái điều sẽ được nhúng nhanh vào axit citric (0,25%) hoặc axit ascorbic (0,3%). Một giải pháp khác để giữ trái được lâu là axit sorbic (0,1%)
Bảo quản sau khi thu hoạch quả và hạt điều
Tại sao độ ẩm lại quan trọng trong bảo quản hạt điều?
Hạt điều thô được phơi khô trong 2-3 nắng và đảo liên tục để tất cả các mặt đều tiếp xúc với mặt trời. Độ ẩm của hạt điều khô lý tưởng để bảo quản nằm ở mức từ 8 đến 10%. Độ ẩm của nhân điều lý tưởng nằm ở mức dưới 5%.
độ ẩm của hạt điều lý tưởng nằm ở mức từ 8 đến 10.
Xác định độ ẩm hạt điều thô và nhân điều giúp:
- Độ ẩm lý tưởng giúp hạt điều thô được bảo quản sau thu hoạch tốt hơn.
- Độ ẩm ảnh hưởng hàm lượng dinh dưỡng trong nhân điều.
- Độ ẩm chuẩn giúp tỷ lệ nhân nám, nhân vàng giảm thiểu.
- Nhân điều sau khi chế biến nhờ kiểm soát độ ẩm mà có màu sắc tự nhiên. Mùi vị đặc trưng của nhân điều cũng được giữ nguyên.
Máy đo độ ẩm hạt điều
Để xác định độ ẩm cần xử dụng máy đo độ ẩm. Máy đo độ ẩm cầm tay bao gồm một đầu đo với 2 thanh kim loại để xác định độ. Đầu còn lại có màn hình hiển thị thông tin.
Máy đo độ ẩm hạt điều để bàn cho kết quả nhanh, chính xác. Do sử dụng pin sạc hoặc pin 3A nên dễ vận chuyển. Thêm vào đó, máy có thể tích lấy mẫu lớn (1,77 lít). Máy đo độ ẩm dùng cho loại điều thô “đã” phơi khô hoặc nhân còn vỏ lụa. Tuy nhiên, nhược điểm của máy là không thể đo được hạt thô tươi. Một số thương hiệu máy phổ biến có thể kể đến TTQ, Thành Được,…
máy đo độ ẩm hạt điều trên thị trường Việt Nam hiện nay
máy đo độ ẩm của hạt điều do Ấn Độ sản xuất.
Cách bảo quản hạt điều khô ở các hộ dân
Thông thường các nông hộ sẽ bán hạt điều tươi nguyên liệu trực tiếp cho thương lái hoặc các nhà máy. Ở đây hạt điều thô tươi sẽ trải qua 13 bước chế biến. Lợi ích của cách làm này là các nông hộ sẽ không phải quá quan tâm về khâu bảo quản. Tất nhiên giá bán sẽ không cao như hạt điều thô phơi khô.
Việc bảo quản hạt điều khô tại trang trại có thể gói gọn trong 3 bước sau:
- Vệ sinh hạt điều thô: Mục đích là để tránh đất cát còn bám trên điều.
- Phơi khô: Trái điều sẽ được phơi khoảng từ 2 đến 3 nắng để giảm độ ẩm. Từ đó, giúp bảo quản hạt được lâu hơn.
- Bảo quản: hạt được đóng vào các bao bố, để nơi khô ráo, thoáng mát và đợi đến ngày… xuất chuồng!
hạt điều thô được phơi từ 2 đến 3 ngày trước khi đưa vào kho bảo quản.
Vài nét về việc bảo quản quả điều.
Với quả điều chín thu hoạch được thì buộc phải bảo quản trong kho lạnh. Mục đích là giữ cho quả được tươi, không dập nát để tiện cho chế biến. Hiện nay ở nước ta việc bảo quản trái điều chỉ dừng ở quy mô gia đình hoặc hộ kinh cá thể. Ở Ấn Độ việc chế biến và bảo quản trái điều đã được quy chuẩn hóa nhờ có đầu ra cho sản phẩm.
